عملیات رمضان رمز عملیات : یا صاحب الزمان (عج) ادرکنی تاریخ عملیات : 22 تیر ماه 1361 - ساعت 21:30 محل عملیات : شرق بصره
بنام خدا پس از آزادی خرمشهر ، اقدامات نظامی ایران با عملیات رمضان در منطقه عمومی شرق بصره آغاز شد . هدف از این عملیات ، این بود که با حضور نیروهای نظامی ایران در پشت رودخانه اروند در شرق بصره و تسلط بر راه کارهای منتهی به شهر بندری بصره ، شرایط سیاسی و موقعیت نظامی مطلوب جمهوری اسلامی در جهت پذیرش شرایط ایران برای ختم جنگ فراهم آید و در صورت عدم تحول در مواضع شورای امنیت سازمان ملل ، شرایط برای ادامه نبرد با دشمن متجاوز ، اماده باشد . اما در این عملیات هدف های مورد نظر تحقق نیافت و در واقع ، این عملیات به دلیل عدم موفقیت در دستیابی به هدف ، به یک سلسله عملیات ( در 5 مرحله ) جهت فشار به دشمن تبدیل شد .
محسن رضایی فرمانده سابق سپاه ، علل ناکامی در این عملیات را ناشی از وجود استحکامات دشمن به ویژه در جناح راست منطقه ( زنجیرة دژهای مثلثی ) ، افزایش توان اطلاعاتی عراق ، ایجاد یگان های جدید در ارتش عراق و عدم وجود اصل غافلگیری عنوان کرد . مهم ترین مانع مصنوعی در این عملیات ، وجود خاکریزهای مثلثی شکل بود که پیچیدگی های این سنگرها ، بسیاری از رزمندگان را در رسیدن به هدف دچار سردرگمی کرد . در عملیات رمضان بیش از هر عامل دیگر ، گرمای طاقت فرسای جنوب که در اواخر تیر و اوایل مردادماه به اوج خود می رسد ، موجب عدم موفقیت کامل رزمندگان شد . از نظر نظامی نیز کم توجهی به جناح شمالی ، موجب دور خوردن نیروها توسط یگان های زرهی دشمن شد ، در حالی که تا سقوط کامل مواضع نیروهای سپاه سوم ارتش عراق تنها یک قدم باقی بود و در صورت پیروزی در این عملیات ، تحولی بس بزرگ تر از فتح خرمشهر در صحنة جنگ پدید می آمد ولی رخنة عراقی ها در جناح راست ، وضعیت را دگرگون کرد و فرماندهان ایران مجبور شدند به پیشروی خود در جناح دیگر پایان داده به حفظ مواضع موجود بپردازند . ویژگی برجستة عملیات رمضان ، انهدام وسیع تانک ها و نفربرهای زرهی ارتش عراق بود که چنین میزان و گستردگی انهدامی در عملیات های قبلی سابقه نداشت .